Multiple sclerose (MS) is een veel voorkomende neuro-inflammatoire en neurodegeneratieve aandoening van het centrale zenuwstelsel (CZS), die wereldwijd meer dan twee miljoen mensen treft. Door een afwijkende immuunrespons in de hersenen en het ruggenmerg raakt de myeline, de beschermende laag rond de zenuwen, beschadigd. Hierdoor wordt de geleiding van de zenuwimpulsen vertraagd, wat zich vertaalt in neurologische symptomen zoals vermoeidheid, wazig zicht, verzwakte ledematen, gevoelsstoornissen, blaas- en stapproblemen. 

Deze uiteenlopende symptomen kunnen zich voordoen tijdens opstoten (dit zijn terugkerende fasen van neurologische verslechtering, gevolgd door volledig of gedeeltelijk herstel, relapsing MS (RMS) genoemd) of kunnen geleidelijk verergeren, waardoor patiënten in verschillende mate invalide worden (secundair of primair progressieve MS, PMS).

Bij PMS verloopt de remyelinisatie of het herstel van de myelineschede minder goed. De mogelijke behandelingen voor MS die momenteel zijn goedgekeurd, werken vooral via modulatie van het immuunsysteem, maar zijn niet direct gericht op remyelinisatie. Remyeliniserende en neurobeschermende behandelingen zijn tot op heden niet beschikbaar in de klinische zorg.

Een interessante aanpak in de klinische praktijk is combinatietherapie. Onderdrukking van het immuunsysteem via een klassieke behandeling gaat hier samen met een aanvullende therapie ter bescherming van de zenuwen door de remyelinisatie te verbeteren. In verschillende klinische proeven werden remyeliniserende moleculen onderzocht bij MS-patiënten, tot dusver helaas met heel weinig succes.

Onlangs werd metformine naar voren geschoven als een veelbelovend geneesmiddel dat ook voor andere ziekten kan worden ingezet, en werd dan ook voorgesteld om het onmiddellijk te testen in klinische proeven bij PMS. Metformine is een medicijn dat jarenlang werd toegediend aan patiënten met type 2 diabetes. Uit recent wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat dit geneesmiddel ook remyelinisatie kan teweegbrengen. Er werd aangetoond dat metformine belangrijk is voor de bescherming van de oligodendrocyten, de precursor van de cellen die verantwoordelijk is voor de myelinevorming. Daarnaast bleek metformine ook anti-oxiderende en anti-inflammatoire eigenschappen te hebben. Dit bekende geneesmiddel kan dus mogelijk inwerken op verschillende aspecten van de ziektemechanismen bij multiple sclerose. Hergebruik van bestaande of beschikbare geneesmiddelen voor nieuwe farmacologische of therapeutische indicaties heeft verschillende voordelen. Er is uitgebreide kennis voorhanden over de farmacologie, de dosis, de mogelijke toxiciteit, de formulering en bijwerkingen. De ontwikkeling vergt minder tijd en kosten, en de kostprijs voor de patiënten ligt veel lager door het vervallen van het patent en de beschikbaarheid van generische geneesmiddelen. 

Met deze beurs voor klinisch onderzoek zal ik mij verdiepen in de wetenschappelijke literatuur, om te bepalen of de thans gebruikte behandelingen voor MS-patiënten een (indirect) effect hebben op de remyelinisatie, en verschillende mogelijke behandelingen vergelijken.

Op de tweede plaats zal een klinische proef worden opgezet die het effect onderzoekt van metformine in vergelijking met een placebo bij patiënten met progressieve MS. Het onderzoek zal worden uitgevoerd in vijf verschillende centra voor gezondheidszorg in Vlaanderen. De patiënten zullen tijdens de klinische proef geregeld een klinisch onderzoek ondergaan, naast het meten van de stapsnelheid, de fijne voortbeweging en de snelheid van informatieverwerking. Via verschillende MRI-metingen zal tevens gebruikgemaakt worden van hersenbeeldvorming om de remyelinisatie en neurobescherming te beoordelen. Daarnaast zal aan de hand van vragenlijsten onderzoek worden verricht naar de levenskwaliteit van de patiënten en de belasting van de zorgverlener.

Afhankelijk van het resultaat van het onderzoek zal er dan mogelijk verandering komen in de manier waarop patiënten met progressieve MS in de klinische zorg behandeld worden.