De recente technologische vooruitgang leerde ons dat het immuunsysteem nog ingewikkelder is dan we al dachten. Vijftien jaar geleden, aan het begin van mijn carrière, geloofden we dat T-cellen (een type witte bloedcel) de voornaamste oorzaak van MS waren en dat ze of ontstekingsbevorderend, of ontstekingsremmend waren. Nu weten we dat er zelfs binnen de T-celpopulatie tientallen, zo niet honderden subgroepen en stadia bestaan. We weten ook dat één T-cel zowel ontstekingsbevorderende als -remmende moleculen kan produceren, wat het nog complexer maakt. Als je bovendien bedenkt dat andere soorten immuuncellen (B-cellen, NK-cellen, neutrofielen, macrofagen, dendritische cellen enz.) ook nog een rol blijken te spelen bij MS, wordt het helemaal een ondoordringbare jungle.
De afgelopen jaren kreeg celtherapie steeds meer aandacht op medisch gebied. CAR-T-celtherapie maakt bijvoorbeeld gebruik van de lichaamseigen T-cellen. Ze worden genetisch gemodificeerd in het laboratorium en vervolgens bij de patiënt teruggeplaatst. Dit type therapie is nu goedgekeurd voor B-cellymfoom en wordt onderzocht voor verschillende andere soorten kanker. Op het gebied van auto-immuniteit keken onderzoekers naar de zogenaamde regulerende T-cellen (Tregs) als een mogelijke uitweg uit de immunologische jungle. Tregs zijn van nature uitgerust om immuunreacties te temperen, maar ze zijn minder functioneel bij mensen met MS.
Tregs zijn ook in staat om weefselherstel te induceren en, nog belangrijker, de myeline in de hersenen te herstellen!
De afgelopen jaren ontdekten onderzoekers een nieuwe functie van Tregs. Bijzonder is dat deze cellen ook in staat zijn om weefselherstel te induceren en, nog belangrijker, de myeline in de hersenen te herstellen! Deze ontdekking heeft een hernieuwde interesse in deze cellen opgewekt, meer specifiek in het idee om ze te gebruiken als celtherapie. In theorie zouden functionele Tregs de immuuntolerantie van iemand met MS herstellen. De aanvallen op de hersenen houden op en het herstel van beschadigd hersenweefsel wordt ondersteund.
Natuurlijk is er nog een lange weg te gaan tussen theoretische genezing en een daadwerkelijke behandeling. Ten eerste moeten we ervoor zorgen dat de Tregs die we bij een patiënt terugplaatsen, functioneel zijn en dat blijven wanneer ze zich in het lichaam bevinden. Ons laboratorium ontdekte namelijk onlangs dat Tregs veranderen en disfunctioneel worden wanneer ze de bloed-hersenbarrière passeren, de toegangspoort tot de hersenen. Daarnaast moeten we rekening houden met veiligheid, specificiteit en andere zaken. Wereldwijd wordt momenteel onderzocht of genetische modificatie van Tregs haalbaar is om deze problemen aan te pakken.
Samengevat: recente technologische en therapeutische vorderingen hebben de uiterst complexe aard van het immuunsysteem blootgelegd. We leren nog steeds bij over wat er misgaat bij mensen met MS. Tregs hebben een groot potentieel om een behandeling van de volgende generatie voor MS te worden, gezien hun intrinsieke vermogen om immuuntolerantie te herstellen en weefselherstel in de hersenen te bevorderen.
Prof. Bieke Broux, Universiteit Hasselt